NET, de nieuwe voorstelling van TENT circustheater producties, te zien zonder kaartje te hoeven kopen Foto: © Hannekekijkt.nl
De professionaliteit van straattheater: wie is er bang voor ‘gratis’?
Programmeurs van tientallen Europese festivals en andere theaterprofessionals komen naar internationaal street arts festival Spoffin in Amersfoort voor een programma met workshops, pitches en een debat op zaterdag 30 augustus met als thema ‘bewegend publiek en statische politiek’ onder leiding van Joost Ramaer, freelance onderzoeksjournalist op het gebied van economie en cultuur.
Spoffin PRO is onderdeel van het festival voor straat- en locatietheater, dat plaatsvindt van 28 tot en met 31 augustus en 240 voorstellingen presenteert van 45 professionele groepen en artiesten uit 15 Europese landen.
‘De keuze voor het debatthema komt voort uit het feit dat het aantal mensen dat theaters bezoekt terugloopt, terwijl het aantal muziek- en theaterfestivals in ons land enorm stijgt, net als de bezoekersaantallen van theatervoorstellingen in de openbare ruimte,’ zegt Casper de Vries, coördinator van Spoffin PRO. ‘Binnentheater trekt jaarlijks 12 miljoen bezoekers, festivals 21,5 miljoen. Tel daarbij op dat een festivalpubliek gemiddeld 3 acts per bezoek ziet en je komt op een getal van 65 miljoen. Het is gigantisch wat festivals bedienen aan publiek.’
Hoe gaan we daar in Nederland mee om? En hoe professioneel is theater op straat dan eigenlijk? Zijn dat clichématige clowns met rode neuzen of gaat het om fulltime professionals? De Vries deed onderzoek en presenteert de resultaten tijdens Spoffin.
Theater in de buitenlucht zit ontegenzeggelijk in de lift; trekt meer publiek, een meer gevarieerd publiek én is artistiek aantrekkelijk. ‘Producties in de openlucht zijn de cue voor betere recettes, nieuw publiek en meer interessante artistieke uitdagingen,’ stelde het Britse dagblad The Independent recentelijk in een artikel. ‘Publiek is op straat veel directer betrokken bij de voorstelling dan als het op afstand in een zaal zit. Het is een vorm van guerrillatheater. Er is geen afgebakend speelterrein. Theater in de buitenlucht is ook populair bij regisseurs: je kunt, bijvoorbeeld met water, vuur en hoogtes, doen wat binnen lang niet altijd kan,’ zegt Angus MacKechnie in dat verhaal.
De theater- en festivalproducer van het National Theatre in Londen is één van Spoffins gasten. Hij heeft net zijn festival Watch This Space achter de rug, een succesvol buitenfestival van 10 weken op 45 verschillende locaties in Londen. ‘Toegankelijkheid en lage kosten zijn van vitaal belang voor het succes van voorstellingen buiten.’ MacKechnie: ‘Ik zie heel veel slimme moeders en vaders uitzoeken hoe ze de kinderen kunnen vermaken zonder veel geld uit te geven.’
Toch lijken publiek, recensenten en theaters met wantrouwen te kijken naar shows die gratis te bezoeken zijn, zegt blogger Lyn Gardner in het Britse dagblad The Guardian in een artikel met de kop ‘Wie is er bang voor gratis theater’. Maar gratis is niet minder ambitieus of de moeite waard, stelt zij. Wel versterkt gebrek aan serieuze aandacht in de media de achterdocht, vermoedt Gardner. ‘Gratis voorstellingen krijgen zelden recensies. Maar gezien de stijgende prijzen van kaartjes voor topshows binnen, is er toch zeker iets te zeggen voor het bezoeken van vrij toegankelijke voorstellingen.’ De kwaliteit van acts tijdens festivals kan wisselend zijn, maar dat geldt ook voor het programma van theaters waar je wel naar de kassa moet.
Resultaten
Net als voorgaande jaren richt Spoffin 2014 zich opnieuw als een van de weinige Nederlandse festivals op het faciliteren van een intensieve uitwisseling tussen artiesten en festivalprofessionals. Zo is er onder meer de Pitch of Plans waarbij artiesten in drie minuten hun nieuwe plannen presenteren aan een publiek van Europese festivalorganisatoren. De Pitch of Plans begint dit jaar met de resultaten van vorig jaar: voorstellingen die inmiddels daadwerkelijk zijn gemaakt en uitgevoerd.